Miasto z klimatem

Tak samo, jak nowoczesność w budownictwie i urbanistyce od pewnego czasu nie oznacza już miast wyłącznie z betonu, asfaltu, szkła i stali, tak dobie postępującej degradacji środowiska i zachodzących zmian klimatycznych, coraz więcej mówi się o konieczności stawiania na alternatywne, ekologiczne środki transportu i utrzymania oraz eksploatacji infrastruktury, w tym w szczególności ogrzewania budynków.

Dramatycznie szybko topniejące lodowce i kurczące się zasoby wód śródlądowych, w połączeniu z tzw. suszą hydrologiczną pokazują, że powstrzymanie efektu cieplarnianego na świecie to już dziś nie jakiś ekologiczny wymysł, ale absolutna konieczność. I choć wpływ małych organizmów miejskich na ten stan rzeczy wydaje się być w skali globu niewielki, to przeciwdziałanie efektowi tzw. miejskiej wyspy ciepła już na poziomie gmin jest działaniem, które może przynieść wiele wymiernych korzyści. Zarówno dla klimatu, jak i bezpośrednio dla samych mieszkańców.

Z zapałem w takie działania zaangażowały się Czechowice-Dziedzice, dzięki czemu już dziś można powiedzieć, że stają się prawdziwym miastem z dobrym klimatem. Zwłaszcza dla mieszkańców, którzy dzięki pozyskaniu przez gminę funduszy norweskich i projektowi realizowanemu w ścisłej współpracy z INTBAU Norge – stowarzyszeniem norweskich architektów wspierającym tworzenie lepszych miejsc do życia, w zgodzie ze środowiskiem naturalnym – mogą się cieszyć nowatorskimi inwestycjami.

Zapał włodarzy miasta w tworzenie miejsca lepszego do życia jednak nie wystarczy – potrzebne jest także wsparcie, zaangażowanie i zapał, a nieraz i inicjatywa samych mieszkańców, którzy również – korzystając z nowych projektów infrastrukturalnych – mogą wnieść swój wkład w walkę ze zmianami klimatycznymi. A wiele nie trzeba – wystarczy odpowiednio korzystać z nowopowstałej infrastruktury i zmniejszać swój… ślad węglowy!

Zamiast samochodu

Choć samochód jest dla wielu osób jest wygodnym środkiem transportu, nie zawsze musimy z niego korzystać. Tysiące samochodów na drogach oznaczają kłopoty dla środowiska – i dla naszego zdrowia. Generują zanieczyszczenie, powodują hałas i korki. Stanowią duży odsetek emisji gazów cieplarnianych. Poza tym, taki sposób przemieszczania się oznacza najczęściej brak ruchu fizycznego. Autem wszak podjeżdża się pod sam dom, pracę, szkołę czy sklep… Następna wada korzystania z samochodu to wysokie koszty eksploatacji – od drożejącego paliwa, przez koszty napraw, po liczne opłaty. I wreszcie narastający problem ze znalezieniem wolnego miejsca parkingowego. Jeśli jednak całkowita rezygnacja z korzystania z samochodu na co dzień jest niemożliwa, spróbujmy zostawić go chociaż od czasu do czasu.

Warto spróbować przerzucić się na alternatywne środki transportu. Najprostszym z nich jest… chodzenie pieszo, które jest zbawienne dla naszego zdrowia i kondycji. Gdy jednak do szkoły czy pracy jest nieco dalej, wtedy warto wybrać komunikację zbiorową – kolejową lub autobusową. Poza zmniejszeniem liczby aut na drogach, zaletami przemieszczania się komunikacją publiczną są również niższe koszty oraz korzyści dla zdrowia – wszak na dworzec czy przystanek idzie się przeważnie pieszo. To zaś często dla wielu z nas jedna z niewielu okazji w ciągu dnia, aby zaznać dobrodziejstwa odbycia spaceru. Dom, samochód, praca, samochód, sklep, samochód, dom – zauważmy, jak mało w takim trybie dnia jest kontaktu z otoczeniem! Niestety, ze szkodą dla nas samych…

W Czechowicach-Dziedzicach niewątpliwie stawia się na komunikację zbiorową. Można wygodnie udać się pociągiem niemal w całą Polskę – i nie tylko. Przez miasto przebiegają linie kolejowe w kierunku Katowic i Zwardonia (i dalej na Słowację) oraz Krakowa i Zebrzydowic (i dalej do Czech i na południe Europy), jest to zatem znakomity węzeł komunikacyjny, stwarzający niemal nieograniczone możliwości podróżowania po kraju (i nie tylko) bez samochodu. Tym bardziej cieszy realizowana aktualnie gruntowna przebudowa stacji kolejowej, wyposażonej już obecnie w nowoczesny system sterowania ruchem, jak również remont zabytkowego budynku dworca. Podróżowanie koleją będzie niewątpliwie przebiegać jeszcze szybciej, wygodniej i bezpieczniej.

Autobusem? To modnie!

Natomiast przemieszczając się na terenie gminy warto stawiać na komunikację autobusową, którą zapewnia dla mieszkańców Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej w Czechowicach-Dziedzicach, realizujące połączenia także do Bielska-Białej i gminy Jasienica. W taborze PKM znajdują się między innymi autobusy elektryczne, jak również pojazdy hybrydowe. Kilka lat temu gmina gruntownie przebudowała dworzec autobusowy, stale inwestuje się również w nowoczesne rozwiązania, w tym dynamiczny system informacji pasażerskiej, jak również w rozbudowę systemu zarządzania flotą. Nowoczesne, bezpieczne autobusy, wyposażone w przyjazne dla niepełnosprawnych, matek z dzieckiem i pasażerów z rowerami rozwiązania, to dziś w Czechowicach-Dziedzicach już standard. To prawdziwie przyjazna komunikacja miejska!

Uroczyste przekazanie do taboru PKM nowego autobusu elektrycznego w Centrum Edukacji Ekologicznej w Czechowicach-Dziedzicach, lipiec 2022 roku | fot. PM, CEE/UM

Szczególnie przyjazne dla środowiska i zdrowia jest przemieszczanie się rowerem. Możemy nim pokonać więcej kilometrów niż pieszo, nie emitujemy spalin, unikamy problemu z parkowaniem, nie płacimy za paliwo, a zyskujemy kondycję i naładowanie własnych „akumulatorów”. Regularna jazda na rowerze wpływa ponadto korzystnie na nasze samopoczucie i zdrowie. Nawet, jeśli jest to rower elektryczny, bo przecież nie każdy – choćby z racji na wiek – ma tyle sił, aby na dwóch kółkach, wyłącznie o własnych siłach przemierzać całą gminę.

Wprawdzie daleko nam do Norwegii – kraju, z którego inspirację, rozwiązania naukowe i infrastrukturalne oraz… środki do realizacji projektu czerpie Gmina Czechowice-Dziedzice, w którym aktywność fizyczna, komunikacja rowerowa i pojazdy elektryczne są dużo bardziej popularne, ale warto inwestować w tego typu metody poruszania się po mieście i je promować. Poza zdrowiem, niewątpliwym argumentem jest tutaj ekologia. W Norwegii nawet niektóre inwestycje drogowe realizuje się z rygorem wyłącznego używania na placu budowy pojazdów i maszyn z napędem elektrycznym, ale w kraju, gdzie ogrom energii czerpie się z energii odnawialnej, głównie z siły spadku wody (której Norwegia ma zasoby niemal niewyczerpane) wydaje się być to nieco łatwiejsze…

Klimat na spacer i na rower!

Gmina Czechowice-Dziedzice zdecydowanie stawia na dogodną komunikację pieszą i rowerową. W ramach projektu „Z zapałem przeciw zmianom klimatu – zielono-niebieska infrastruktura w Gminie Czechowice-Dziedzice” powstaje między innymi nowa ścieżka pieszo-rowerowa pomiędzy ulicami Falistą i Bestwińską. Blisko 300-metrowy trakt o szerokości 3,5 metra usprawni komunikację mieszkańców i wszystkich tych, którzy chcą bezpiecznie i w otoczeniu przyrody dojechać rowerem lub dojść pieszo z południowej części miasta do centrum. Inwestycja, powstająca na terenie Osiedla Tomaszówka, obejmuje także budowę miejsc postojowych oraz montaż słupów oświetleniowych i elementów małej architektury.

Przedsięwzięcie wpisuje się ciągłe poszerzanie oferty rowerowej gminy, która nie dalej, jak w 2021 roku opracowała zintegrowaną koncepcję rozwoju sieci ścieżek rowerowych na swoim terenie. Konsultacje społeczne z mieszkańcami na temat kształtu tej koncepcji odbywały się w Centrum Edukacji Ekologicznej, a tak stworzony dokument stanowi podstawowy element procesu planowania rozwoju sieci rowerowej w gminie.

Konsultacje społeczne dotyczące rozwoju sieci ścieżek rowerowych w Gminie Czechowice-Dziedzice – Centrum Edukacji Ekologicznej, listopad 2021 r. | fot. PM, CEE/UM

Już pod koniec listopada 2022 r. podpisane zostało porozumienie pomiędzy gminą a Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Katowicach, które pozwoli na budowę kładki dla pieszych nad drogą krajową nr 1 w rejonie ulicy Kopernika, co pozwoli wcielić jedno z wielu założeń tego opracowania. Kładka z powodzeniem służyć ma również rowerzystom, chcącym bezpiecznie „pokonać” ruchliwą DK1 w drodze z centrum miasta na jego peryferia, tereny wiejskie i najpiękniejsze tereny krajobrazowe, z licznymi urokliwymi ostojami leśnymi, rzekami i zbiornikami wodnymi. Pomoże zatem móc pełniej cieszyć się urokami zielono-niebieskiej gminy!

Gmina z czystym powietrzem

Ślad węglowy wytwarzają nie tylko ludzie i środki komunikacji, ale także… budynki. Jak możemy pomóc klimatowi? Najlepiej przestawiając się na bardziej ekologiczne źródła ciepła na cele ogrzewania budynku i wody użytkowej. Spalanie każdego paliwa kopalnego wiąże się z emisją do atmosfery zanieczyszczeń i gazów cieplarnianych i nawet jeśli nie ma realnej alternatywy, aby móc z takiego ogrzewania własnego domu zrezygnować, to warto przynajmniej spróbować ograniczyć zagrożenia dla środowiska, które generowane są w przydomowych kotłowniach. Nawet zmiana sposobu palenia lub wymiana kotła węglowego na model wyższej klasy przyczyni się do ograniczenia zjawiska tzw. niskiej emisji. Podziękuje nam za to klimat i… nasze płuca. Nasze i naszych bliskich.

Palenie w domowych paleniskach węglem i drewnem jest przestarzałe i nieekologiczne, choć w wielu przypadkach jeszcze niestety konieczne. Kotły gazowe są tylko mniejszym złem, choć emisja spalin do atmosfery w ich przypadku jest nieporównywalnie niższa. Z kolei ogrzewanie elektryczne stwarza realne zagrożenia dla środowiska chociażby procesem produkcji prądu (w Polsce w większości z węgla), a także wciąż nierozwiązanym problemem utylizacji i składowania zużytych paneli fotowoltaicznych używanych do wytwarzania energii elektrycznej. Pompy ciepła zaś potrzebują prądu, który też – jak zostało wspomniane – nie jest w pełni “czysty” w każdym niemal przypadku. Idealnych rozwiązań nie ma, ale nie chodzi o to, aby całkowicie pozbyć się emisyjności gazów cieplarnianych do atmosfery – bo to jest niemożliwe – ale aby taką emisję po prostu coraz bardziej, w miarę poszerzających się możliwości technologicznych, skutecznie i mądrze ograniczać.

Również i w tym przypadku z pomocą przychodzi mieszkańcom Centrum Edukacji Ekologicznej w Czechowicach-Dziedzicach. Warto zadzwonić i umówić się do CEE, aby skorzystać z usług ekodoradcy lub z programów ekologicznych, na przykład “Czyste Powietrze”. Fachowi ekodoradcy są dostępni w wybrane dni tygodnia i chętnie pomogą dobrać optymalne rozwiązanie dla swojego budynku, a także doradzą, czy jest możliwość skorzystania na ten cel ze wsparcia ze środków publicznych. Dyżury w zakresie ekodoradztwa odbywają się w Centrum Edukacji Ekologicznej w poniedziałki (telefoniczne) oraz wybrane środy (stacjonarne). Konsultacje w ramach programu “Czyste Powietrze” prowadzone są z kolei we wtorki (telefonicznie) oraz w środy (stacjonarnie). Aby mieć pewność, że zostanie się przyjętym przez doradców na konsultacji stacjonarnej, należy wcześniej umówić się telefonicznie. Więcej informacji na ten temat znajduje się na stronie Centrum Edukacji Ekologicznej w Czechowicach-Dziedzicach.

Centrum Edukacji Ekologicznej prowadzi konsultacje w ramach programów ekologicznych | fot. PM, CEE/UM

Skorzystajmy zatem z wszelkich dostępnych okazji, aby zmniejszyć ślad węglowy – swój, swojego środka transportu oraz swojego otoczenia! Nie “dogrzewajmy” klimatu tak, aby móc cieszyć się urokami zielono-niebieskiej gminy wśród czystego powietrza, bez niskiej emisji i spalin, hałasu i korków.

PM, CEE/UM